Kryształ, szkło ołowiane – co to takiego?

Moda na posiadanie kryształowych naczyń przypadła na czasy PRL. Wytworne szklanki, kieliszki, wazony czy popielniczki zdobiły niejedno wnętrze, a tym samym dekorowały stoły czy meblościanki. W ostatnich czasach kryształowe pamiątki po dziadkach wróciły do łask, a popyt na naczynia w stylu glamour rośnie.

Produkowane na skalę przemysłową szkło kryształowe ma już 400 lat!.  Chociaż już w starożytności dodawano ołów do masy szklanej, dopiero w XVII wieku powstał pomysł wykorzystania tego tworzywa do produkcji naczyń, które bardziej powszechnie mogły trafić pod strzechy. Ciężkie kryształy stały się prawdziwymi dziełami sztuki dzięki niespotykanym wcześniej zdobieniom i kształtom. Zdarzały się również produkty, na których widniały herby rodowe czy symbole kultury europejskiej.

Pierwsza huta szkła, która specjalizowała się w produkcji kryształów powstała w XVIII z inicjatywy króla Augusta III Sasa. W ślad za tą królewską manufakturą poszły prywatne inicjatywy, stawiając sobie za cel wymyślenie niecodziennych dekoracji. Co więcej, z tego typu szkła robiono nie tylko wazony, flakony, szklanki i karafki, ale również żyrandole czy zwierciadła. Wspomniany materiał sprawdzał się również jako półprodukt jubilerski.

Moda na kryształy rozwijała się równolegle w całej Europie. Każdy bogacący się mieszczanin miał w swojej kolekcji nietuzinkowe przedmioty.

Kryształ czyli szkło ołowiowe

Szkło kryształowe fachowo nazywane jest ołowiowym. Wynika to z faktu, że do masy szklanej dodaje się tlenki ołowiu. Minimum jest ich w składzie 18%, ale w przeszłości zdarzały się kryształy o zawartości nawet 80% tlenków ołowiu! Co ciekawe, przed laty na liście składników do produkcji tego materiału znajdował się również… arszenik.

Szkło ołowiowe ma większy współczynnik załamania światła oraz większą dyspresję. To natomiast skutkuje że takie szkło ma specyficzny blask i świetnie nadaje się na wyroby dekoracyjne. Kryształ jest również bardziej miękki niż tradycyjne szkło, bardziej podatny na działanie kwasów, trawienie i szlifowanie, co sprawia, że jest dobrym materiałem do wykonywania na nim misternych cięć i zdobień.

Należy też pamiętać, że dodatek ołowiu wpływa na ciężar szkła kryształowego. Zastawa kryształowa jest zawsze dużo cięższa niż jej odpowiedniki zrobione ze szkła tradycyjnego. Kryształ z ołowiem nie nadaje się do mycia w zmywarkach. Rekomendowane jest wyłącznie mycie ręczne delikatnymi detergentami, by zapobiec matowieniu szkła i jak najdłużej zachować jego blask i idealną przejrzystość.